هویت دینی در تعامل با فضای مجازی اینترنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

متن حاضر با وا کاوی سوابق نظری و تجربی موجود درصدد بررسی هویت دینی در تعامل با فضای مجازی اینترنت می باشد، لذا سعی در پاسخ گویی به این پرسش است که آیا فضای مجازی با پیشرف تهای روز افزونی که دارد؛ می تواند هویت های جمعی و به ویژه هویت دینی را دس تخوش تغییر و تحول قرار دهد؟ از این منظر؛ پس از بسط فضای مفهومی دین، هویت، هویت دینی و نیز رویکردهای نظری متناظر با آن، با استفاده از تئوری پیر بوردیو به ویژه رویکرد منش )عادت واره( و میدان )عرصه، حوزه، فضا( و نیز رویکرد هویت بازاندیشانه آنتونی گیدنز به عنوان تکمله نهایی آن، سعی در تبیین نظری موضوع دارد. بر اساس رویکرد نظری منش و میدان پیر بوردیو در رابطه با فضای مجازی اینترنت می توان چنین استنباط کرد که عرصه زندگی مجازی به واسطه ویژگی هایی که بر آن مترتب می باشد همچون: فرازمانی، فرامکانی، تعاملی بودن، عدم محدودیت به قوانین مدنی متکی بر دولت - ملت ها، قابل دسترس بودن به طور همزمان، برخورداری از فضاهای فرهنگی، اعتقادی، اقتصادی و سیاسی جدید، فردیّت و... در بردارنده منش ها یا عادت واره های خاصی می باشد که موجب تغییر سلایق، ذائقه ها، شناخت، احساسات، ارزش ها و نگرش ها و به طور کلی موض عگیر یهای متفاوت کنش گران این عرصه می شود. لذا کسانی که در این عرصه قرار م یگیرند؛ دارای هویت دینی بازتابی و یا بازاندیشانه خواهند بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Religious identity in interaction with the Cyberspace

نویسنده [English]

  • mojtaba ghadi
چکیده [English]

The present article with investigating the existing theoretical and experimental records sought to examine the religious identity in interaction with the Cyberspace; Therefore, attempting to respond to this question is whether the Cyberspace with the growing advances, can change the collective identities and especially the religious identity? From this perspective, after expanding the conceptual space of religion, identity, religious identity, as well as its corresponding theoretical approaches, using the Pierre Bourdieu theory especially habitus and field approach and also the reflexive identity approach of Anthony Giddens as its final completion, try explaining the subject theoretically.
Based on the approach of the habitus and field theory of Pierre Bourdieu in conjunction with the Cyberspace it can be inferred that the realm of virtual life due to its characteristics such as being beyond the time and the place, being interactive, the lack of restriction to civil laws relying on the government and nation, being available simultaneously, having new cultural, religious, economic and political spaces, individuality and etc., includes specific behaviors and habitus which causes changes the tastes, cognition, emotions, values and attitudes and generally causing different criticisms for the activists of this field. Therefore, those who are in this field will have a reflective or rethinking  religious identity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religion
  • Identity
  • Religious identity
  • Behavior
  • Habitus
  • Field
  • Cyberspace
  • Internet
- احمدی، حمید ) 1382 (؛ هویت ملی ایرانی؛ بنیادها، چال شها و بایست هها، نامه
. پژوهش فرهنگی، سال هفتم، شماره 6
- باهنر، ناصر و جعفری کیذفان، طاهره ) 1389 (؛ تلویزیون و تأثیرات کاشتی آن بر
هویت فرهنگی ایرانیان، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره سوم، شماره 4، صص
.131-156
- بختیاری، حسن. فرخی، حسن ) 1391 (؛ بررسی رابطه برنام ههای شبک ههای
ماهوار های تلویزیونی و هویت دینی جوانان، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت
.55- اسلامی، سال بیستم، دوره جدید، شماره 15 ، صص 72
- بوردیو، پیر ) 1390 (؛ نظریه کنش، مترجم: مرتضی مردیها، تهران، انتشارات
نقش و نگار.
- تامسون، کنت ) 1381 (؛ دین و ساختار اجتماعی، ترجمه علی بهرامپور، حسن
معدنی، تهران، انتشارات کویر.
- تاجیک، محمدرضا ) 1384 (؛ کلمه نهایی: شک لگیری گفتما نهای هویت در
.41- ایران، نامه پژوهش، سال دوم، شماره 7، صص 69
- پترسون، مایکل و دیگران ) 1377 (، عقل و اعتقاد دینی، مترجم: احمد نراقی و
ابراهیم سلطانی، تهران: گام نو.
- پناهی، محمد حسین، شایگان، فریبا ) 1386 (، بررسی اثر دی نداری و اعتماد
. سیاسی، فصلنامه علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 37
- حاجیانی، ابراهیم ) 1388 (؛ تحلیل جامعه شناختی هویت ملی در ایران، تهران،
موسسه مطالعات ملی. چاپ اول.
- جلائی پور، حمیدرضا؛ محمدی، جمال ) 1388 (؛ نظری ههای متأخر
جامع هشناسی، تهران، نشر نی، چاپ دوم.
- جنکینز، ریچارد ) 1381 (؛ هویت اجتماعی، مترجم: تورج یاراحمدی، تهران، نشر
شیرازه.
- دریفوس، هیوبرت ) 1383 (؛ نگاهی فلسفی به اینترنت، مترجم: علی ملائکه،
تهران، انتشارات گام نو.
- دوران، بهزاد ) 1388 (؛ هویت، رویکردها، نظری هها در مبانی نظری هویت و
بحران، به اهتمام علی ا کبر علیخانی، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی،
جهاد دانشگاهی.
- شری فزاده، حکیمه السادات. میرمحمدتبار، سید احمد و سهرابی، مریم
1393 (، بررسی نقش استفاده از فناور یهای نوین )اینترنت و ماهواره( بر هویت (
دینی دان شآموزان، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال بیست و دوم،
.103- دور جدید، شماره 23 ، صص 125
- شوپره، کریستی. فونتن، اولیویه ) 1385 (؛ واژگان بوردیو، مترجم: مرتضی کتبی،
تهران، نشر نی. چاپ اول.
- صارمی، سمیّه ) 1384 (؛ دروازه بانی در رسان ههای سنتی و آنلاین، پایا ننامه
کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
- صیادی تورانلو، حسین. جمالی، رضا و میرغفوری، سید حبی بالله ) 1386 (؛ بررسی
رابطه اعتقاد به آموز ههای مذهبی اسلام و هوش هیجانی دانشجویان، فصلنامه
.172 - علمی  پژوهشی اندیشۀ نوین دینی، سال سوم، شماره یازدهم، صص 145
- عاملی، سعید رضا ) 1382 الف(؛ دو جهانی شد نها و آینده جهان، نامه علوم
اجتماعی، تهران، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی، شماره تیر و مرداد.
- عاملی، سعید رضا ) 1383 (؛ “جهانی شد نها: مفاهیم و نظری هها”، فصلنامه
. ارغنون، شماره 24
- عباسی قادی ) 1386 (، بررسی رابطه استفاده از اینترنت و هویت دینی کاربران،
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعات و برنام هریزی رسانه.
- فرجی، مهدی و کاظمی، عباس ) 1388 (، بررسی وضعیت دی نداری در ایران: با
تأ کید بر داد ههای پیمای شهای سه دهه گذشته، فصلنامه تحقیقات فرهنگی،
.79- دور دوم، شماره 6، صص
- فوکویاما، فرانسیس ) 1379 (، “پایان نظم سرمایه اجتماعی و حفظ آن” مترجم:
غلامعباس توسلی، تهران، انتشارات جامعه ایرانیان.
- قادرزاده، امید. قادرزاده، هیرش ) 1390 (؛ بازنمایی هویت ملی در نشریات
دانشجویی )بررسی موردی: نشریات دانشجویی دانشگاه شاهد(، تهران، موسسه
. مطالعات ملی، فصلنامه مطالعات ملی، ویژ هنامه، شماره 1
- کاستلز، مانوئل ) 1382 (؛ عصر اطلاعات )ج 1و 2(؛ مترجم: احمد علیقلیان و
افشین خا کباز، تهران، نشر طرح نو.
- کوزر، لوئیس ) 1382 (؛ بررسی زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی، مترجم:
محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی.
- گیدنز آنتونی ) 1378 (؛ جامعه شناسی، منوچهر صبوری، نشر نی.
- گیدنز آنتونی ) 1378 (؛ تجدد و تشخص، ترجمه ناصر موفقیان، تهران، چاپ
اول، نشر نی.
- محسنی، منوچهر ) 1380 (؛ جامعه شناسی جامعه اطلاعاتی، تهران، نشر دیدار.
- معینی علمداری، جهانگیر ) 1384 (؛ هوّیت و مجاز: تاثیر هویتی اینترنت،
.107- فصلنامه مطالعات ملی، سال ششم، شماره 4، صص 123
- میردامادی، مهرداد ) 1380 (؛ فضای سایبرنتیک به مثابه فضای شهری،
پایا ننامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
- والاس، پاتریشیا ) 1382 (؛ روا نشناسی اینترنت، مترجم: بهنام اوحدی، فض لالله
قنادی و حمیرا صفوی همامی، تهران، انتشارات نقش خورشید.
- نجفی، محمود) 1385 (؛ بررسی رابطه دی نداری و بحران هویت دان شآموزان
شاهد و غیرشاهد استان ایلام، بنیاد شهید و امور ایثارگران استان ایلام.
- نیازی، محسن؛ ولایتی، اعظم ) 1391 (؛ نقش برنام ههای دینی تلویزیون در
هویت دینی )مورد مطالعه: شهروندان شهر اصفهان در سال 1390 (، فصلنامه
.31- مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، سال اول، شماره اول، صص 55
- همیلتون، ملکم ) 1387 (؛ جامعه شناسی دین، مترجم : محسن ثلاثی، تهران،
انتشارات تبیان
- Tajfel, H., (1978); Interindividual behavior an Inter group behavior,
London. Academic press.
- Turner, J. C. (1982); Towards a Cognitive redefinition of the social group.
In. H. Tajfel (ed) social identity and inter group relations Cambridge,
Cambridge university press.
- Hogg, M. A., Vaughan, G. M. (2002); Social Psychology (3rd ed), London
Prentice Hall.