کیفرشناسی ماهیت مجازات های تکمیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده حقوق دانشگاه شیراز

2 کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی از دانشگاه شیراز

چکیده

زمینه و هدف: در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، قانون‌گذار مجازات‌هایی را با عنوان «مجازات‌های تکمیلی» پیش‌بینی کرده است. شناسایی ماهیت این گونه مجازات‌ها به جهت امکان اعمال این دسته از واکنش‌ها در معیت مجازات‌های حدی و قصاص و وجود قواعدی هم‌چون «منع مجازات کردن جانی بیش از جانش» و «ثابت و مشخص بودن مجازات در جرایم حدی»، از اهمیت بسزایی برخوردار است، زیرا در صورت ماهیت کیفری داشتن مجازات‌های تکمیلی، اقدام قانون‌گذار در راستای امکان اعمال این واکنش‌ها همراه با مجازات‌های حدی و قصاص، مغایر با این قواعد است. بنابراین پرسش پژوهش حاضر این است که ماهیت مجازات‌های تکمیلی چیست؟ آیا این مجازات‌ها در قلمرو واکنش‌های کیفری قرار می‌گیرند یا آنها را باید در زمره واکنش‌های غیرکیفری برشمرد؟
روش‌شناسی: این پژوهش به روش تحلیلی توصیفی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای تنظیم شد و با مراجعه به کتابخانه اعم از واقعی و مجازی، اطلاعات مورد نیاز جمع‌آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بنابراین، با تکیه بر تعریف، ماهیت و ویژگی‌های حدود، قصاص، دیات و تعزیرات ضمن بیان تعریفی جامع و کامل از مجازات‌های تکمیلی، جایگاه این گونه اقدامات در واکنش‌های جزایی و طبقه‌بندی مجازات‌ها بررسی و با توجه به ماهیت پیشگیرانه مجازات‌های تکمیلی، مصادیق آن از منظر جرم‌شناسی تحلیل شد.
یافته‌ها و نتایج: با دقت نظر در ویژگی‌های مجازات‌های تعزیری می‌توان گفت، مجازات‌های تکمیلی در زمره گونه‌های غیرکیفری تعزیری قرار می‌گیرند و مقصود قانون‌گذار از بکارگیری عنوان مجازات بر این اقدامات، معنای عام مجازات و قراردادن این گونه اقدامات در زمره نوعی واکنش جزایی، صرف نظر از ماهیت کیفری یا غیرکیفری آنها، جهت مقابله با ارتکاب جرم است. بنابراین می‌توان گفت مجازات‌های تکمیلی به واقع تدابیری است تأدیبی برای پیشگیری از ارتکاب مجدد جرم که با توجه به جرم ارتکابی و مجازات قابل اعمال بر مرتکب، در خصوص برخی از مجرمان اعمال می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Penology of complementary punishment nature

نویسندگان [English]

  • shahram ebrahimi 1
  • zahra bazouband 2
1 faculty member of shirza university
2 shiraz university
چکیده [English]

Background and Aim: In the Islamic Penal Code of 2013, the legislator has provided penalties for "complementary Punishments". It is important to identify the nature of these punishments for the possibility of applying these types of responses to punishments and retaliation, and the existence of rules such as "the prohibition of punishment over life" and "the determination of punishment in limiting crimes". The reason is that in the event of the criminal nature of supplementary sentences, the legislator's action to enforce these responses along with punitive and retaliatory acts is contrary to these rules. So the question of the present research is what is the nature of the complementary punishments? Are these punishments within the scope of criminal responses or should they be included in non-pay responses?
Methodology: This research was conducted in a descriptive analytical method using library resources. Data was gathered and analyzed by referring to the real and virtual library. Thus, relying on the definition, the nature and characteristics of the limits, retaliation, and sanctity, while expressing a comprehensive and complete definition of punishments, the status of such actions in the criminal response and the classification of punishments, and considering the precautionary nature of the additional punishments.
Findings and conclusion: Due to the specifics of the punishments, it is possible to say that additional punishments are among the types of non-punishment. The legislator's intention to use the title of punishment for these actions, the general meaning of punishment, and to impose such acts as a form of criminal reprimand, Of their criminal or non-judicial nature, in order to deal with the commission of a crime. Therefore, it can be said that complementary punishment is actually a measure to prevent the commission of a crime, which applies to some criminals in relation to the offense of committing and punishing the perpetrator. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • complementary punishments
  • Criminal Responses
  • Non-Causing Responses
  • Testimonies
ابراهیمی، شهرام. (1391). بازپروری عادلانه مجرم. مجله آموزه‌های حقوق کیفری دانشگاه علوم اسلامی رضوی. شماره 3
اردبیلی، محمدعلی. (1393). حقوق جزای عمومی. جلد سوم. تهران: نشر میزان
آقایی جنت مکان، حسین. (1397). مجازات‌های تکمیلی؛ ابزاری برای مدیریت رفتارهای مخاطره‌آمیز، در: دایره المعارف علوم جنایی. کتاب سوم. تهران: نشر میزان
باهری، محمد. (1381). حقوق جزای عمومی (تقریرات دکتر محمد باهری). تهران: انتشارات رهام
پرادل، ژان. (1373). تاریخ اندیشه‌های کیفری. (علی حسین نجفی ابرندآبادی، مترجم). تهران: دانشگاه شهید بهشتی
دهخدا، علی اکبر. (1373). لغت‌نامه دهخدا. جلد دوازدهم. تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران
زراعت، عباس. (1392). حقوق جزای عمومی 3، (مجازات ها و اقدامات تأمینی). جلد دوم. تهران: انتشارات جاودانه
زینالی، امیرحمزه و بهرامی یاسی کند، هیمن. (1396). جامعه‌شناسی مجازات. تهران: انتشارات خرسندی
ساولانی، اسماعیل. (1392). حقوق جزای عمومی منطبق با قانون مجازات اسلامی مصوب 1/2/92. چاپ دوم. تهران: نشر میزان
شامبیاتی، هوشنگ. (1389). حقوق جزای عمومی. جلد دوم. چاپ شانزدهم. تهران: انتشارات مجد
شاه ملک‌پور خشک بیجاری، حسن. (1397). مجازات‌های تعزیری و عرفی شدن سیاست کیفری اسلام. در دایره المعارف علوم جنایی: کتاب سوم. تهران: نشر میزان
شیکر، دیوید. (1390). مفهوم و ماهیت مجازات. (حسین آقائی جنت مکان، مترجم). اهواز: دانشگاه شهید چمران اهواز
صادقی، محمدهادی. (بی تا). جزوه حقوق جزای عمومی 3. شیراز: واحد انتشارات دانشکده حقوق دانشگاه شیراز
طاهری، سمانه. (1392). سیاست کیفری سخت گیرانه. تهران: نشر میزان
عمید، حسن. (1365). فرهنگ فارسی عمید سه جلدی. چاپ دوم. تهران: انتشارات امیرکبیر
غلامی، حسین. (1395). کیفرشناسی (کلیات و مبانی پاسخ شناسی جرم). تهران: نشر میزان
گرجی، ابوالقاسم؛ شکاری، روشنعلی و فریار، حسین. (1381). حدود و تعزیرات و قصاص. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
محمد بیکی خورتابی، علیرضا. (1397). بررسی فقهی حقوقی مجازات‌های تکمیلی و تبعی. تهران: نشر میزان
مرعشی، محمدحسین. (1376). دیدگاه‌های نو در حقوق کیفری اسلام. تهران: نشر میزان
نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1395). پیشگیری عادلانه از جرم، در: علوم جنایی، مجموعه مقالات در تجلیل از استاد محمد آشوری. چاپ ششم. تهران: انتشارات سمت
نوریان، علیرضا؛ عزیزی، غلام علی و شاه محمدی، حمید. (1393). واکاوی مجازات های تکمیلی در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392. ماهنامه کانون، شماره 138، صص 43-62