مبانی فقهی و حقوقی جرم‌انگاری پولشویی و رویکردهای پیشگیرانه در قوانین ملی و اسناد بین‌المللی

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل

2 استادیار گروه حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل

چکیده

زمینه و هدف: نظریه دهکده جهانی و گسترش جهانی‌سازی اقتصاد با در نوردیدن مرزهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دنیا به‌ویژه در بازارهای سرمایه، به‌همراه منافعی که در برداشته، به تشدید برخی پدیده‌های مضر در اقتصاد منجر شده است که از جمله می‌توان به پدیده پولشویی اشاره کرد. پولشویی از جمله فعالیت‌های ناسالم اقتصادی است که خود زاییده و در عین‌ حال تکمیل‌کننده فعالیت‌های مجرمانه دیگر است؛ به‌طوری‌که مرﺗﻜﺒﺎن این جرائم، ﭘﻮل ﺣﺎﺻﻞ از اﻗﺪاﻣﺎت ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﺧﺪﻋﻪآﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﺛﺮوﺗﻲ ﻣﺸﺮوع ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی تحلیلی است که با استفاده از منابع علمی موجود در این زمینه با تحلیل و استدلال‌های نگارندگان، نگارش‌ یافت.
یافتهها: توجه به پیشرفت و ترقی نظام‌های پولی و مالی کشورها و از سویی پیچیدگی و گستردگی مفاسد اقتصادی منجر به پولشویی در جوامع مختلف، باعث شده تا ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺮای ﺣﻔﻆ و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﭼﺮﺧﻪ اﻗﺘﺼﺎدی ﺧﻮد، ﻗﻮاﻧﻴﻦ و اسنادی را برای ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺠﺮﻣﺎﻧﻪ وﺿﻊ و نحوه مبارزه با آن را در دستور کار سیاست‌گذاران اقتصادی قرار دهند و مدنظر دستگاه قضایی کشورها قرار گیرد. همچنین می‌توان برای پیشگیری از جرم پولشویی به دو رویکرد پیشگیری اجتماعی و وضعی به‌عنوان نظریه علمی برای کاهش بزهکاری ارزیابی و مطالعه کرد.
نتایج: اصول و قواعد فقهی و حقوقی متعددی وجود دارد که بر نفی جواز پولشویی صدق می‌کند؛ در قواعد فقهی به‌صورت ضمنی یا در قالب روایات و احادیث و در قواعد حقوقی در قالب اصول و قانون‌های موجود، اعم از قانون اساسی، قانون مدنی یا کیفری، قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین تصویب شده به مصادیق پولشویی اشاره شده است که رویکردها و اصول پیش‌گفته می‌تواند نقش بالقوه‌ای در کاستن جرائم حاصل از وقوع پولشویی، ایفا کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential and Legal Principles of Money Laundering and Preventive Approaches in National Law and International Documents

نویسندگان [English]

  • Vahid Zabihollahnejad 1
  • HamidReza GholamniaRoshan 2
1 Master of Accounting, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Babol Branch
2 Assistant Professor, Department of Accounting, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Babol Branch
چکیده [English]

Background and Aim: The theory of global village and the expansion of economic globalization by crossing the political, economic and social borders of the world, especially in the capital markets, along with its benefits, has led to the intensification of some harmful phenomena in the economy, including money laundering. Money laundering is one of the unhealthy economic activities that is self-inflicted and at the same time complements other criminal activities.
Method: The present study is applied in terms of purpose and utilized a descriptive-analytical method, which was written using the available scientific resources in this field with the analysis and arguments of the authors.
Results: Attention to the progress and development of monetary and financial systems of countries and on the other hand the complexity and extent of economic corruption leading to money laundering in different societies, has led to steps 2 and 3 of the income, assets and documents for the economy. It is also possible to evaluate and study social prevention and situational approaches as a scientific theory to reduce crime to prevent money laundering.
Conclusion: There are several jurisprudential and legal principles and rules that apply to the denial of money laundering licenses; In jurisprudential rules, implicitly or in the form of narrations and hadiths, and in legal rules in the form of existing principles and laws, including the constitution, civil or criminal law, Islamic penal code and other approved laws, examples of money laundering are mentioned. It can play a potential role in reducing money laundering offenses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • money laundering
  • jurisprudential and legal principles
  • money laundering criminology
  • situational and social prevention
  • national and international documents
قرآن کریم
نهج­البلاغه
اسماعیلی، آیت­اله؛ جمشیدی­راد، محمدصادق و فقیه­زاده، رضا. (1399). مبانی فقهی و حقوقی جرم­انگاری پولشویی و پیشگیری وضعی از آن. پژوهش و مطالعات علوم اسلامی، 2(11)، صص 1-12. قابل بازیابی از:http://joisas.ir/fa/showart-266d473796098812b67b86d5585bb084
آیین­نامه اجرایی قانون مبارزه با پولشویی. (1388). موضوع بخشنامه شماره 210068/88 تاریخ  08/10/1388. تهران: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
آیین­نامه تشکیلات مرکز اطلاعات مالی. (1398). موضوع مصوبه شماره 116783 تاریخ 12/06/1398. تهران: شورای عالی مقابله و پیشگیری از جرائم پولشویی و تأمین مالی تروریسم.
خوئینی، غفور؛ مسجدسرایی، حمید و کبیری، سهیل. (1396). درنگی در جرم­انگاری پولشویی. فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 9(17)، صص 105-130. قابل بازیابی از:https://feqh.semnan.ac.ir/article_2775.html
ذبیح­اله­نژاد، وحید. (1397). بررسی راهکارهای پیشگیری از جرم پولشویی و اقدامات ملی و بین المللی مبارزه با آن. فصلنامه دانش انتظامی مازندران، 1397(33)، صص 50-87. قابل بازیابی از: http://mazandaran.jrl.police.ir/article_20014.html
الفت، محمدباقر. (1397). سر مقاله پیشگیری رشدمدار و حقوق بنیادین اطفال و نوجوانان. فصلنامه رهیافت پیشگیری، 1(1)، صص 5-7. قابل بازیابی از: ttp://www.jcpa.ir/article_206846.html
شایگان، فرهاد. (1390). تدابیر جامعه جهانی جهت مبارزه با پولشویی. فصلنامه علمی مطالعات بین­المللی پلیس، 2(5)، صص 72-104. قابل بازیابی از: http://interpol.jrl.police.ir/article_12803.html
عباچی، مریم و ساعد، محمدجعفر. (1385). رهکردهایی برای ارزیابی پیشگیری از جرم. تهران: کمیسیون پیشگیری از جرم مرکز مطالعات راهبردی معاونت حقوقی و توسعه­ی قضائی قوه قضائیه.
قانون مبارزه با پولشویی در ایران. (1386). موضوع مصوبه شماره 32156/27149 تاریخ 02/11/1386. تهران: مجلس شورای اسلامی.
گزارش لایحه مبارزه با جرم پولشویی (آنچه در مجلس به انتظار طرح و تصویب نشسته است). (1382). نشریه قضاوت، 2(4)، صص 44-51.
مجلس و پژوهش. (1382). طرح مطالعاتی مبارزه با جرم پولشویی، بررسی قوانین پولشویی در کشورهای دیگر. تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.
محقق داماد، سید مصطفی. (1392). قواعد فقه (بخش مدنی). تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
میرزایی­ مطلق، عبادالله. (1381). نقش پلیس در افزایش و کاهش جرم در استان لرستان. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق.
نجفی­توانا، علی. (1384). جرم­شناسی. چاپ سوم، تهران: انتشارات آموزش و پرورش.
نیازپور، امیرحسین. (1382). پیشگیری از بزهکاری در قانون اساسی و لایحه پیشگیری از وقوع جرم. مجله حقوقی دادگستری، 67(45)، صص 124-159. قابل بازیابی از: http://www.jlj.ir/article_46589.html
 
Cornish, Derek B. & Ronald V. Clarke. (2003). Opportunities, Precipitators and Criminal Decision: A Reply to Wortley’s Critique of Situational Crime Prevention. Crime Prevention Studies, 16(2003), pp 44-96. Retrieved from: https://popcenter.asu.edu/sites/default/files/Responses/crime_prevention/PDFs/Cornish&Clarke.pdf
Mugarura, N. (2016). Uncoupling the relationship between corruption and
money laundering crimes. Journal of Financial Regulation and Compliance,
24(1), pp 74-89. Retrieved from: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/JFRC-01-2014-0002/full/html
Schneider, F. (2010). Money Laundering and Financial Means of Organized
Crime: Some Preliminary Empirical Findings.
Berlin: Economics of Security Working Paper Series.
دوره 3، شماره 1
فروردین 1399
صفحه 63-90
  • تاریخ دریافت: 26 اسفند 1398
  • تاریخ بازنگری: 30 فروردین 1399
  • تاریخ پذیرش: 01 اردیبهشت 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 01 اردیبهشت 1399