پیشگیری کیفری در پرتو کمینه گرایی؛ جلوه ها و چالش ها

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی. دانشگاه شهید بهشتی. تهران. ایران

3 کارشناسی ارشد حقوق کیفری و جرم‌شناسی. دانشگاه شهید بهشتی. تهران. ایران

چکیده

زمینه و هدف: اصل کمینه‌گرایی کیفری، از بنیادی‌ترین اصول در حوزه‌ی حقوق کیفری است که مطابق آن، باید تا حد ممکن استفاده از حقوق کیفری در مقابله با ناهنجاری‌ها کاهش‌ یابد. این اصل یکی از مهم‌ترین خصیصه‌های پیشگیری کیفری است. به دلیل پیامدهای زیانبار حاصل از اجرای روش‌های پیشگیری کیفری، استفاده‌ی کمینه از آن در اسناد بین‌المللی متعدد و همچنین در پرتو یافته‌های جرم‌شناختی و آموزه‌های اسلامی تأکید ‌شده ‌است. هدف از این پژوهش بررسی مبانی، جلوه‌ها و چالش‌های این اصل در زمینه پیشگیری کیفرمدار است.
روش: این پژوهش، با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه‌ای و جمع‌آوری اطلاعات از طریق مطالعه‌ی کتاب‌ها، مقاله‌ها، پایان‌نامه‌های مرتبط و بررسی اسناد بین‌المللی، قوانین، آرای وحدت رویه، دستورالعمل‌های قضایی و نظریه‌های مشورتی انجام‌ شد.
یافته‌ها: در پرتو این بررسی مشخص شد که اصل کمینه‌گرایی که دارای مبانی مستحکمی است، به عنوان اصلی بنیادین مدنظر قانون‌گذار قرارگرفته‌ و توجه و گرایش قانون‌گذار در راستای کمینه‌گرایی کیفری، در پرتو برخی قوانین با شناسایی نهادهای ارفاقی قابل مشاهده است. با این وجود در بسیاری مواقع، مقنن خلاف اصل یادشده، با جرم‌انگاری و کیفرگذاری، برای تحکیم استفاده از حقوق جزا گام ‌برداشته ‌است.
نتایج: توسعه‌ی بی‌رویه‌ی قلمرو حقوق کیفری و تقدم پیشگیری کیفری بر غیرکیفری می‌تواند در بردارنده‌ی زیان‌های گزافی چون تحمیل هزینه‌های سنگین، از بین‌رفتن قبح جرم و مجازات، برچسب‌زنی، افزایش معاشرت با مجرمان و طرد بزهکار از زندگی در اجتماع ‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Penal Crime Prevention in the Light of Minimalism; Effects and Challenges

نویسندگان [English]

  • seyed ali reza Mircamali 1
  • shirin bagheri 2
  • elnaz jamshidian 3
1 faculty of law, shahid beheshti university
2 PhD student in criminal law and criminology. Shahid Beheshti University. Tehran.
3 Master of Criminal Law and Criminology. Shahid Beheshti University. Tehran.
چکیده [English]

Background and Aim: The principle of criminal minimalism is one of the most fundamental principles in the field of criminal law, according to which the use of criminal law in dealing with anomalies should be reduced as much as possible. This principle is one of the most important features of criminal prevention. Due to the harmful consequences of the implementation of criminal prevention methods, its minimal use has been emphasized in various international documents as well as in the light of criminological findings and Islamic teachings. The purpose of this study is to investigate the principles, effects and challenges of this principle in the field of criminal prevention.
Method: This research was conducted using descriptive-analytical method and by referring to library sources and collecting information by studying books, articles, related dissertations and reviewing international documents, laws, unanimous opinions, judicial instructions and advisory theories.
Results: In the light of this study, it was found that the principle of minimalism, which has strong foundations, has been considered as a fundamental principle by the legislator and the legislator's attention and tendency towards criminal minimalism can be seen in the light of some laws by identifying arrogant institutions. However, in many cases, the legislature, contrary to this principle, has taken steps to strengthen the use of criminal law through criminalization and punishment.
Conclusion: Irregular development of criminal law and the priority of criminal prevention over non-criminal can lead to significant losses such as heavy costs, elimination of the ugliness of crime and punishment, labeling, increased association with criminals and exclusion of offenders from life in society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Minimalism
  • Criminal Prevention
  • International Documents
  • Criminology
  • Criminal Inflation
اسداللهی، طاهره. (1383). جایگاه تساهل و تسامح در قوانین حقوقی، اجتماعی اسلام»، قبسات، 9(32)، صص 121-146. قابل بازیابی از: http://qabasat.iict.ac.ir/article_17299.html
اکرمی سراب، روح الله. (1388). نقدی بر لایحه قانون مجازات اسلامی. ماهنامه دادرسی، 1388(77)، صص 19-22. قابل بازیابی از: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1001947
بابایی، محمدعلی و غلامی، میثم. (۱۳۹۱). مهم‌ترین جلوه‌های کیفرزدایی در قانون جدید مجازات اسلامی. اندیشه‌های حقوقی، 1(3)، صص 59-80. قابل بازیابی از: https://rroltd.journals.ikiu.ac.ir/article_201.html
بابایی، محمدعلی؛ غلامی، میثم و هاشمی دمنه، فاطمه سادات. (۱۳۹۳). ارزیابی سیاست جرم‌زدایی قانون برنامه پنجم توسعه در قانون مجازات اسلامی. آموزه‌های حقوق کیفری، 11(8)، صص 87-118. قابل بازیابی از: https://cld.razavi.ac.ir/article_684.html
باقری، شیرین. (1400). تحلیل جرم‌شناختی اجرای احکام کیفری. چاپ نخست. تهران: انتشارات مهرکلام.
برهانی، محسن و محمدی‌فرد، بشری. (۱۳۹۵). کمال‌گرایی کیفری. مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، 3(2)، صص 173-194. قابل بازیابی از: https://jqclcs.ut.ac.ir/article_62429.html
بیگ‌زاده، ابراهیم. (۱۳۹۴). حقوق سازمان‌های بین‌المللی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات مجد.
پاشاوند، مجید. (۱۳۹۱). بررسی راهکارهای عملی و نظری در پیشگیری از تورم کیفری. پایان‌نامه کارشناسی‌ ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی. دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. تهران.
جمشیدیان، الناز. (1400). مجازات‌دهی کرامت‌مدار. چاپ نخست. تهران: انتشارات مهرکلام.
حسینی، سیدمحمد و متولی‌زاده نائینی، نفیسه. (۱۳۹۱). بررسی نظریه برچسب‌زنی با نگاه به منابع اسلامی. مطالعات حقوق خصوصی (حقوق)، 42(4)، صص 117-136. قابل بازیابی از: https://jlq.ut.ac.ir/article_31997.html
رایجیان‌اصلی، مهرداد. (۱۳۸۱). تبیین استراتژی عقب‌نشینی حقوق کیفری با تحدید دامنه مداخله حقوق کیفری. مجله حقوقی دادگستری، (41)، صص 93-118. قابل بازیابی از: http://www.jlj.ir/article_46637.html
رحیمی‌نژاد، اسمعیل. (1393). جرم‌شناسی. چاپ سوم. نشر فروزش.
رسبند، لیلا. (۱۳۹۶). جایگاه اصل کمینه‌ بودن حقوق جزا در قلمرو بخش کلیات قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲. پایان‌نامه کارشناسی ‌ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی. دانشکده علوم انسانی دانشگاه علم و فرهنگ. تهران.
رهامی، محسن و مرادحیدری، علی. (۱۳۸۵). جرم‌زدایی از جرائم بدون بزه‌دیده با نگاهی به حقوق ایران. مجله حقوق خصوصی، (10)، صص 5-44. قابل بازیابی از: https://journals.ut.ac.ir/article_18371.html
شیری، عباس. (۱۳۸۵). پارادایم‌های عدالت کیفری: عدالت سزادهنده و عدالت ترمیمی. فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی، (74)، صص 213-246. قابل بازیابی از: https://jflps.ut.ac.ir/article_25131.html
صفاری، علی. (1380). مبانی نظری پیشگیری از جرم. فصلنامه تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی، 4(33-34)، صص 267-321. قابل بازیابی از: https://lawresearchmagazine.sbu.ac.ir/article_56568.html
غلامی، حسین. (۱۳۹۱). اصل حداقل‌ بودن حقوق جزا. مجله حقوق کیفری، 1(2)، صص 41-65. قابل بازیابی از: https://jclr.atu.ac.ir/article_2195.html
کلانتری، عباس؛ گلستان‌رو، صدیقه و متولی‌زاده نایینی، نفیسه. (۱۳۹۵). احتیاط در دماء و کاربرد آن در حقوق کیفری. مجله حقوق اسلامی، 13(51)، صص 129-160. قابل بازیابی از: http://hoquq.iict.ac.ir/article_25851.html
کلانتری، کیومرث. (1381). تحلیل بحران در حقوق کیفری موضوعه ایران و راهکارهای خروج از آن. رساله دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی. دانشگاه تربیت مدرس. تهران.
گسن، رمون. (۱۳۷۱). بحران سیاست‌های جنایی کشورهای غربی. علی‌حسین نجفی‌ابرندآبادی، مترجم. مجله تحقیقات حقوقی، 1(10)، صص 275-336. قابل بازیابی از: https://lawresearchmagazine.sbu.ac.ir/article_56465.html
مارش، یان و والکینگتن، زئو. (1389). نظریه‌های جرم. حمیدرضا ملک‌محمدی، مترجم. چاپ نخست. تهران: نشر میزان.
مجتهد شبستری، محمد. (۱۳۸۴). نقدی بر قرائت رسمی از دین. بی‌جا: طرح نو.
محمدنسل، غلامرضا. (1392). روش‌های پیشگیری از جرائم (با تاکید بر جرم ضرب و جرح). نظارت و بازرسی، 1392(25)، صص 57-80. قابل بازیابی از: http://si.jrl.police.ir/article_9987.html
میرخلیلی، سیدمحمود و رجبی، جواد. (1391). پیشگیری کیفری از بزهدیدگی مکرر. نشریه حقوق اسلامی، 9(34)، صص 167-192. قابل بازیابی از: http://hoquq.iict.ac.ir/article_18251.html
نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (۱۳۸۲). از عدالت کیفری کلاسیک تا عدالت ترمیمی. الهیات و حقوق دانشگاه رضوی (آموزههای حقوقی)، 3(3و 4)، صص 3-38. قابل بازیابی از: http://ensani.ir/fa/article/189033
نوبهار، رحیم. (۱۳۹۰). اصل کاربرد کمینه‌ی حقوق کیفری. آموزه‌های حقوق کیفری، 8(1)، صص 114-91. قابل بازیابی از: https://cld.razavi.ac.ir/article_845.html
نوبهار، رحیم؛ رمضانی، محمد و آیتی، سیدمحمدرضا. (۱۳۹۷). تعزیرات منصوص از احکام ابدی تا احکام قضایی و حکومتی. مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 10(18)، صص 155-182. قابل بازیابی از: https://feqh.semnan.ac.ir/article_3141.html
نیازپور، امیرحسن. (۱۳۸۹). توافقی‌شدن آیین دادرسی کیفری. رساله دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی. دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی. تهران.
نیازپور، امیرحسن. (۱۳۹۴). حقوقی‌سازی یافته‌های جرم‌شناسانه در کتاب اول قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲. فصلنامه تحقیقات حقوقی، 18(72)، صص 233-259. قابل بازیابی از: https://lawresearchmagazine.sbu.ac.ir/article_56536.html
نیازی، محمد؛ آخوندی، محمود؛ آشوری، محمد؛ ایزدپناه، عبدالرضا و خسروی، محمدرضا. (۱۳۸۱). جرم‌زدایی از قانون، مجله حقوقی دادگستری، (41)، صص 35-62. قابل بازیابی از: http://ensani.ir/fa/article/221565
هاشمی، محمد. (1388). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. جلد نخست. چاپ نهم. تهران: نشر میزان.
 
Ashworth, Andrew. (1999). Principles of Criminal Law. Oxford University Press.
Husak, Douglas. (2004). The Criminal Law as Resort. Oxford Journal of Legal Studies, 24(2), pp 207-235. Retrieved from: https://doi.org/10.1093/ojls/24.2.207
Sutherland, Edvin, H. (1973d). Susceptibility and Differential Association. In K. Schuessler (Ed), Edvin H. Sutherland on Analyzing Crime, Chicago: University of Chicago Press.
دوره 4، شماره 1
فروردین 1400
صفحه 61-92
  • تاریخ دریافت: 24 فروردین 1400
  • تاریخ بازنگری: 08 اردیبهشت 1400
  • تاریخ پذیرش: 12 خرداد 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 12 خرداد 1400