بایسته‌های افتراقی‌سازی آیین دادرسی کیفری کودکان و نوجوانان در مرحله پیش‌دادرسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی. دانشکده حقوق و علوم سیاسی. دانشگاه تهران

2 کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی. دانشکده حقوق و علوم سیاسی. دانشگاه تهران

چکیده

زمینه و هدف: افتراقی شدن دادرسی کیفری کودکان و نوجوانان به این معناست که فرآیند پاسخ‌دهی به بزهکاری کودکان و نوجوانان از بدو تماس آنان با کُنشگران دستگاه عدالت کیفری تا خاتمه رسیدگی به اتهام آنان، به صورت مجزا و مستقل از مرتکبان بزرگسال باشد. فرآیند غیرافتراقی می‌تواند موجبات الصاق برچسب مجرمیت به آنان، یادگیری طُرق انجام جرائم از مجرمان بزرگسال و نقض حقوق آنان به دلیل ضعف آموزش‌های کارگزاران در خصوص چگونگی برخورد با کودکان و نوجوانان را فراهم کند.
روش: با توجه به این که پژوهش حاضر، به دنبال یافتن چرائی افتراقی‌سازی دادرسی کودکان و نوجوانان به ویژه در مرحله پیش‌دادرسی است، از روش توصیفی- تحلیلی و با ابزار اسنادی و کتابخانه‌ای از منابع آیین دادرسی کیفری، جرم‌شناسی و روان‌شناسی استفاده شد.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد حقوق کیفری ایران در زمینه افتراقی‌سازی دادرسی کودکان و نوجوانان در مرحله پیش‌دادرسی، گام‌های مهمی برداشته است که از برجسته‌ترین آنها می‌توان به انجام تحقیقات مقدماتی تمامی جرائم ارتکابی از سوی آنان، توسط مقام قضایی، تشکیل دادگاه اختصاصی اطفال و نوجوانان، پیش‌بینی پلیس ویژه اطفال و نوجوانان و همچنین سازوکارهای قضازدایی مانند بایگانی پرونده و تعویق و تعلیق تعقیب اشاره کرد.
نتایج: سیاست‌گذاران کیفری ایران، برای بهره‌مند شدن از تمام ظرفیت این سیاست - سیاست کیفری افتراقی - و تضمین منصفانه شدن دادرسی کودکان و نوجوانان، ضروری است این رویکرد را به طور منسجم و در بستر مجموعه قواعد مستقل پیش‌بینی کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Requirements for differentiating the criminal procedure of children and adolescents in the pre-trial stage

نویسندگان [English]

  • Mohammad mahdi saghian 1
  • hamid Panahi 2
1 Assistant Professor of Criminal Law and Criminology. Faculty of Law and Political Science. University of Tehran
2 کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی. دانشکده حقوق و علوم سیاسی. دانشگاه تهران
چکیده [English]

Background and Aim: Differentiation of criminal proceedings against children and adolescents means that the process of responding to juvenile delinquency from the beginning of their contact with the actors of the criminal justice system to the end of their charges is separate and independent from adult perpetrators. The non-discriminatory process can lead to them being labeled guilty, learning how to commit crimes from adult offenders, and violating their rights due to the poor training of agents on how to deal with children and adolescents.
Method: Considering that the present study seeks to find the reasons for differentiating the proceedings of children and adolescents, especially in the pre-school stage, the descriptive-analytical method was used with documentary and library tools from the sources of criminal procedure, criminology and psychology.
Findings: The findings of the study show that Iranian criminal law has taken important steps in differentiating the proceedings of children and adolescents in the pre-trial stage, the most prominent of which is the preliminary investigation of all crimes committed by them by a judicial authority, the establishment of a special juvenile court He noted the provisions of the Juvenile Police, as well as judicial mechanisms such as filing cases and postponing and suspending prosecutions.
Results: In order to benefit from the full potential of this policy - differential criminal policy -and to ensure a fair trial for children and adolescents, Iranian criminal policymakers need to anticipate this approach in a coherent manner and in the context of a set of independent rules.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criminal procedure
  • differential proceedings
  • children and adolescents
  • Iranian criminal law
  • pre-trial stage
ابوذری، مهرنوش. (1398). نگرش فازی در حوزه سن مسئولیت کیفری. مجله حقوقی دادگستری، 83(108)، صص 1-23. قابل بازیابی از: http://www.jlj.ir/article_37956.html
آشوری، محمد و سپهری، روح‌الله. (1392). بررسی تطبیقی مرحله تحت‌نظر در آیین دادرسی کیفری ایران و فرانسه، مجله آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 10(6)، صص 3-32. قابل بازیابی از: https://cld.razavi.ac.ir/article_756.html
آشوری، محمد و عظیم‌زاده، شادی. (1392). جایگاه پرونده شخصیت در فرایند پیشگیری از پایدار شدن بزهکاری جوانان، فصلنامه حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران، 43(1)، صص 195-213. قابل بازیابی از: https://jlq.ut.ac.ir/article_35287.html
آشوری، محمد. (1389). آیین دادرسی کیفری. جلد دوم. چاپ دوازدهم. تهران: انتشارات سمت.
بارانی، محمد و کشفی، سید سعید. (1391). نظام عدالت برای کودکان و نوجوانان. تهران: نشر علامت.
حسینی، انسیه. (1393). نقش عدالت کیفری در پیشگیری رشدمدار. پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد. دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
خلیلی عمران، میثم. (1392). نقش فرایند کیفری در پیشگیری از جرم و تکرار آن. فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، (26)، صص 75-110. قابل بازیابی از: http://cps.jrl.police.ir/article_13589.html
ساقیان، محمدمهدی. (1398). حقوق دفاعی متهم در جایگزین‌های تعقیب کیفری. آموزه‌های حقوق کیفری دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 16(17)، صص 161-188. قابل بازیابی از: https://cld.razavi.ac.ir/article_508.html
شاهپوری، تهمینه. (1393). بزهدیدگی قضایی در مرحله مقدماتی. پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد. دانشگاه قم.
صانعی، پرویز. (1348). درباره دادگاه‌های اطفال. حقوق امروز، شماره 24.
صلاحی، جاوید. (1387). بزهکاری اطفال و نوجوانان. چاپ دوم. تهران: نشر میزان.
صمدی‌راد، انور. (1383). مددکاری اجتماعی در سیستم قضایی (نقش مددکاران اجتماعی در زندان‌ها و مراکز اصلاح و تربیت). فصلنامه علوم اجتماعی، 11(25)، صص 137-151. قابل بازیابی از: https://qjss.atu.ac.ir/article_5260.html
کوشکی، غلامحسین و سهیل مقدم، سحر. (1395). مطالعه تطبیقی حقوق شخص تحت نظر در نظام دادرسی کیفری ایران و آمریکا، مجله حقوقی دادگستری، 80(94)، صص 185-215. قابل بازیابی از: http://www.jlj.ir/article_22011.html
گسن، ریموند. (1386). هسته‌های بسیار فعال نوجوانان بزهکار. عباس تدین، مترجم. مجله فقه و حقوق، 4(14)، صص 159-183. قابل بازیابی از: http://ensani.ir/fa/article/221459
گلدوست جویباری، رجب و سید اصفهانی، حسام الدین. (1383). مرحله پیش از محاکمه در دادرسی ویژه نوجوانان. مجله تحقیقات حقوقی، 7(39). قابل بازیابی از: https://lawresearchmagazine.sbu.ac.ir/article_56578.html
گیدنز، آنتونی. (1387). جامعه شناسی. حسن چاوشیان، مترجم. چاپ دوم. تهران: نشر نی.
معظمی، شهلا. (1394). دادرسی ویژه کودکان و نوجوانان. چاپ اول. تهران: نشر دادگستر.
موذن‌زادگان، حسن‌علی. (1383). دادرسی کیفری ویژه اطفال در حقوق ایران. تهران: نشر ندای صادق.
مهرا، نسرین. (1385). قوانین و مقررات کیفری ایران در قبال اطفال و نوجوانان بزهکار حال و آینده. مجله تخصصی الهیات و حقوق، 3(20)، صص 41-60. قابل بازیابی از: https://cld.razavi.ac.ir/article_1352.html
مهرا، نسرین. (1398). افتراقی‌سازی نهادها و کنشگران دادرسی ویژه کودکان و نوجوانان. فصلنامه علمی مطالعات بینالمللی پلیس، 10(40)، صص 42-66. قابل بازیابی از: http://journals.police.ir/article_93932.html
میرکمالی، سیدعلیرضا و حسینی، انسیه. (1395). دادرسی افتراقی اطفال در قانون آیین دادرسی کیفری 1392. پژوهشنامه حقوق کیفری، 7(2)، صص 246-265. قابل بازیابی از: https://jol.guilan.ac.ir/article_2037.html
نجفی ابرندآبادی، علی حسین و هاشم بیگی، حمید. (1397). دانشنامه جرم‌شناسی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات گنج دانش.
نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1373-1374). جرمشناسی (نظریه‌های جرمشناسی). تقریرات درس جرم‌شناسی دوره کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی.
نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1388). از حقوق کیفری تا حقوق کیفری صغار. دیباچه در حقوق کیفری اطفال در اسناد و سازمان ملل متحد، مریم عباچی. چاپ دوم. تهران: نشر مجد.
نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1398). درباره افتراقی‌سازی سیاست جنایی. دیباچه در: درآمدی بر سیاست جنایی، لازرژ، کریستین. چاپ هفتم. تهران: نشر میزان.
نیازپور، امیرحسن. (۱۳۹۲). افتراقی شدن مراجع رسیدگیکننده به جرائم کودکان و نوجوانان در قلمرو سیاست کیفری. کنفرانس ملی سیاست کیفری ایران در قبال بزهکاری و بزه دیدگی کودکان و نوجوانان. دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان.
نیازپور، امیرحسین. (1388). تعامل آیین دادرسی کیفری و جرم‌شناسی بالینی با تأکید بر لایحه رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان. فصلنامه خانواده پژوهی، 5(18.1)، صص 345-360. قابل بازیابی از: https://jfr.sbu.ac.ir/article_97356.html
 
دوره 4، شماره 1
فروردین 1400
صفحه 117-142
  • تاریخ دریافت: 26 اردیبهشت 1400
  • تاریخ بازنگری: 03 خرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 12 تیر 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 12 تیر 1400