تحلیل کیفی جرائم شرکتی در حوزه بورس و بازار اوراق بهادار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی. واحد تهران مرکز. دانشگاه آزاد اسلامی. تهران

2 دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی. دانشگاه خوارزمی. دانشگاه حقوق. تهران. ایران

3 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی. واحد تهران مرکز. دانشگاه آزاد اسلامی. تهران. ایران

چکیده

زمینه و هدف: با گسترش روزافزون حضور شرکت‌ها در زندگی اجتماعی بشر، رفتارهای مجرمانه مرتبط نیز بیشتر شده است. مرور مهم‌ترین پرونده‌های جرائم شرکتی حکایت از گستردگی خسارات و بزه‌دیدگان عدیده دارد. به‌نظر می‌رسد هرگونه تدابیر پیشگیرانه کارا و موثر در کنترل این جرائم، نیازمند فهم علت، زمینه و انگیزه مرتکبان از ارتکاب جرم در بازار سرمایه است، بنابراین هدف پژوهش حاضر بهره‌گیری از اقدامات پردازشگرانه و تحلیل کیفی جرائم شرکتی است.
روش: پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و از نظر روش اکتشافی است. در راستای حصول هدف پژوهش، پس از بررسی ادبیات علمی، 14 پرونده جرائم شرکتی در حوزه بورس و بازار اوراق بهادار مختومه در محاکم قضایی تهران به روش تحلیل محتوای کیفی واکاوی شد. پس از اشباع نظری، ضمن پالایش کدهای مشابه، مقوله‌های اولیه و ثانویه کدگذاری شدند و درنهایت مقوله‌های اصلی در قالب مدل پارادیمی ترسیم شد.
یافته‌ها و نتایج: براساس یافته‌های پژوهش، جرائم شرکتی در حوزه بورس از جمله جرائم مردانه بوده و زنان در قیاس مردان، نقش کمتری در ارتکاب جرم در این حوزه دارند. همچنین دسترسی مرتکبان به اطلاعات نهانی، حاکمیت فرهنگ جرم در شرکت‌ها، فقدان نظارت و کنترل داخلی شرکت‌ها و ناکارآمدی نظام کشف، انگیزه و زمینه‌ساز ارتکاب جرم در این حوزه است. از این رو، برای کنترل جرائم در این حوزه، لزوم نظارت و پایش مستمر از سوی نهاد ناظر و به‌کارگیری سازوکارهای الزام‌آور از سوی نهاد سیاستگزار برای اجرای دستورالعمل حاکمیت شرکتی از سوی شرکت‌ها، نقش موثری در بهبود اصل شفافیت و پیشگیری از جرائم شرکتی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Qualitative Analysis of Corporate Crimes Related to Stock Exchange and Securities Market

نویسندگان [English]

  • Ali Najafi Tavana 1
  • Majid Ghorchi Beigi 2
  • Ali Karimi eskaboni 3
1 Department of Criminal Law and Criminology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Department of Criminal Law and Criminology, Kharazmi University, Law University, Tehran, Iran
3 PhD. Student
چکیده [English]

Background and Aim: With the increasing presence of companies in human social life, related criminal behaviors have also increased. A review of the most important corporate crime cases reveals the extent of the damages and the many victims. It seems that any effective and effective preventive measures in controlling these crimes need to understand the cause, context and motivation of perpetrators of crime in the capital market, so the purpose of this study is to use processing measures and qualitative analysis of corporate crimes.
Method: The present study is applied in terms of purpose and exploratory in terms of method. In order to achieve the purpose of the research, after reviewing the scientific literature, 14 cases of corporate crimes in the field of stock exchange and securities market were investigated in the courts of Tehran by qualitative content analysis. After reaching theoretical saturation, while refining similar codes, primary and secondary categories were coded and finally the main categories were drawn in the form of a paradigm model.
Results and Conclusion: According to the research findings, corporate crimes in the field of stock exchange are among the male crimes and women have a lesser role in committing crimes in this field compared to men. Also, the perpetrators' access to confidential information, the prevalence of crime culture in companies, lack of internal supervision and control of companies and the inefficiency of the detection system, motivate and lay the groundwork for crime in this area. Therefore, in order to control crimes in this area, the need for continuous monitoring by the regulatory body and the use of binding mechanisms by the policy-making body to implement corporate governance guidelines by companies, has an effective role in improving the principle of transparency and prevention of corporate crime.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corporate Crime
  • Stock Exchange
  • Crime Prevention
  • Capital Market
  • Content Analysis
امین‌زاده، سیدمحمد و رضایی‌دوانی، مجید. (1398). حقوق شهروندی سرمایه‌گذاران در معاملات اوراق بهادار. تحقیقات مالی اسلامی، 8(2)، صص 277-306. قابل بازیابی از: https://ifr.journals.isu.ac.ir/article_2400.html
باقری، محمود و نصراللهی، علی. (1395). کارایی اقتصادی ضمانت‌اجرای کیفری قانون بازار اوراق بهادار. فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، 46(2)، صص 187-206. قابل بازیابی از: https://jlq.ut.ac.ir/article_58405.html
پاک سرشت، سلیمان و افشار، زین العابدین. (1396). ارزیابی تئوری برنامه سیاست‌های ضد فساد در ایران بعد از انقلاب. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 7(25)، صص 179-201. قابل بازیابی از: http://sspp.iranjournals.ir/article_29732.html
خلیلی ثمرین، فاطمه؛ خلیل‌پور، مهدی و رمضانی، جواد. (1400). رتبه‌بندی عوامل درون‌سازمانی و برون‌سازمانی موثر بر گزارشگری مالی متقلبانه با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی اقتصاد مالی، 15(55)، صص 231-246. قابل بازیابی از: http://www.iaujournals.ir/article_686774.html
دکسردی، والتر. اس. (1394). جرم­شناسی انتقادی معاصر. مهرداد رایجییان اصلی و حمیدرضا دانش ناری، مترجمان. چاپ دوم. تهران: انتشارات دادگستر.
رضائی پیته‌نوئی، یاسر و عبداللهی، احمد. (1398). قابلیت مقایسه صورت‌های مالی و احتمال گزارشگری متقلبانه. پژوهش‌های حسابداری مالی، 11(2)، صص 89-104. قابل بازیابی از: https://far.ui.ac.ir/article_24190.html
رضوانی، روح الله. (1389). تحلیل محتوا. فصلنامه پژوهش، 2(1)، صص 137-156. قابل بازیابی از: http://pajohesh.nashriyat.ir/node/30
ستایش، محمدحسین و ابراهیمی، فهیمه. (1400). رابطه جانشینی میزان استفاده از اهرم مالی در ساختار سرمایه و اجتناب مالیاتی. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 13(49)، صص 53-72. قابل بازیابی از: http://faar.iauctb.ac.ir/article_681882.html
سیمپسون، سالی، اس. (1395). جرائم شرکتی، قانون و کنترل اجتماعی. حمیدرضا دانش ناری، مترجم. چاپ اول. تهران: انتشارات میزان.
شجاعی، مرضیه؛ عبدالباقی عطاآبادی، عبدالمجید و شیروانی، علیرضا. (1399). بررسی تأثیر نوسانات غیرسیستماتیک بر قیمت‌گذاری نادرست: شواهدی از شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‌های حسابداری مالی، 12(4)، صص 79-100. قابل بازیابی از: https://far.ui.ac.ir/article_24816.html
صادق­نژاد نائینی، مجید. (1396). تحلیل جرائم شرکتی در پرتو نظام‌های اقتصادی. مجله حقوق دادگستری، 81(99)، صص 201-227. قابل بازیابی از: http://www.jlj.ir/article_29233.html
صادقی فسایی، سهیلا و عرفان­منش. ایمان. (1394). مبانی روش­شناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی مورد مطالعه تأثیرات مدرن شدن بر خانواده ایرانی. راهبرد فرهنگ، 8(29)، صص 61-91. قابل بازیابی از: http://www.jsfc.ir/article_15066.html
فرجیها، محمد؛ صابر، محمد؛ موسوی مجاب، سید درید و نجفیان فرزانه. (1399). پاسخ­های ترمیمی خسارت­های ناشی از جرائم شرکتی، مطالعه تطبیقی. پژوهش­های حقوق تطبیقی، 24(2)، صص 163-187. قابل بازیابی از: https://clr.modares.ac.ir/article-20-34903-fa.html
قورچی بیگی، مجید. (1398). تحلیل کیفی از بزهکاری یقه سفیدها فهم زمینه­ها و انگیزه­ها. مسائل اجتماعی ایران، 10(1)، صص 217-238. قابل بازیابی از: https://jspi.khu.ac.ir/article-1-2780-fa.html
کردی، زهره. (1394). رویکردهای مختلف نسبت به ازدواج موقت و علل جامعه‌شناسی آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده حقوق دانشگاه خوارزمی.
گسن، ریمون. (1393). جرم­شناسی بزهکاری اقتصادی. چاپ سوم. شهرام ابراهیمی، مترجم. تهران: انتشارات میزان
محسنی، فرید. (1390). جرائم شرکتی از دیدگاه جرم­شناسی. فصلنامه علمی پژوهشی دیدگاه­های حقوق قضایی. 17(57)، صص 131-156. قابل بازیابی از: https://jlviews.ujsas.ac.ir/browse.php?a_id=38&sid=1&slc_lang=fa
نیازپور، امیرحسن. (1396). تکالیف سازمان بورس و اوراق بهادار در زمینه پیشگیری از جرم. فصلنامه راهبرد، 26(82)، صص 327-355. قابل بازیابی از: http://rahbord.csr.ir/article_124628.html
هومن، حیدرعلی. (1394). راهنمای عملی پژوهش کیفی. چاپ هفتم. تهران؛ انتشارات سمت.
 
Friedrishs, D. O. (2007). Trusted criminals: white collar crime in contemporary society (3rd ed) Belmont, CA, wads worth.
Harding (Ed.). (1987). Introduction: Is There a feminist method: in s. Harding (Ed). feminism and Methodology: social science Issue, pp 1-14 . Bloomington: Indian university press.
Neuendorf, K-A. (2002). The Content Analysis Guide book Thousand oaks, CA: Sage publications.
Reiman, j., and Leighton, p. (2010). The ride yet richer and The poor get prison, Ideology, class, and criminal justice (9th ed). Boston, MA: Allyn and Boston.
Schilling, j. (2006). on The pragmatics of qualitative assessment: Designing the process for content.
Weber, R. P. (1990). Basic Content Analysis Newbury Park, CA: Saye Publication.